Kentsel dönüşümün esası örgütlü diyologdur

E4 Haber-özel/Önceki başbakan yardımcısı, dışişleri bakanı ve Türkiye’de kentsel dönüşümün öncü ismi Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Murat Karayalçın dün İzmir’de bir dizi ziyarette bulunarak bir de kentsel dönüşüm üzerine konferans verdi.

Karayalçın Karabağlar’da

Karayalçın, ilk olarak 14.00’te CHP Karabağlar İlçe Başkanlığını ziyaret etti. Burada ilçe başkanı Mehmet Türkbay ile yönetim kurulu üyeleri, Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi Bülent Sözüpek, İZDENİZ YK Üyesi M. Ayhan Kara,  ilçe belediye meclis üyeleri, kadın ve gençlik kolları başkan ve yöneticileriyle, partililerle sohbet eden Karayalçın bilahare CHP ilçe başkanı Türkbay ve yardımcısı Ümran Göçen ile Karabağlar Belediyesi’ne geçti. Burada Başkan Muhittin Selvitopu, belediye meclis üyeleri ve parti yöneticileriyle güncel konular üzerine sohbet eden Karayalçın’ın sonraki durağı İzmir Büyükşehir Belediyesi Mustafa Necati Kültür Merkezi oldu. Karayalçın, CHP Karabağlar İlçe Başkanlığı’nın düzenlediği “Türkiye’de kentsel dönüşüm ve uygulamalar” başlıklı bir konferans verdi. Açış konuşmasını CHP Karabağlar ilçe başkanı Türkbay’ın yaptığı konferansa çok sayıda partili, sivil toplum örgütü temsilcisi, muhtar ve yerel yöneticinin yanında Bayraklı'dan depremzedelerin de katıldığı görüldü. IZDEDA Başkanı Haydar Özkan ve dermek yöneticileri de konferansı dinleyenler arasındaydı. Karayalçın, konferansın ardından İZDEDA yöneticileri ile özel bir görüşme yaptı.

Ya Kamu Modeli Ya Piyasacı Model

Karayalçın, kentsel dönüşümde ara modeller olsa da iki ana model olduğunu, Dikmen Vadisi Projesi ile ete kemiğe bürünen birincisinin “kamu modeli” olup buna “sosyal demokrat model” ya da “Ankara modeli” de denebileceğini; ikincisinin ise “piyasacı model” olup buna “AKP modeli” de denebileceğini belirtti.

Daha sonra Dikmen Vadisi Projesi’nin ayrıntılarıyla anlatan Karayalçın, özetle şu bilgileri paylaştı:

Kentsel Dönüşümde İlk: Dikmen Vadisi Projesi

“Dikmen vadisi projesinin hazırlığı 1989'da başladı. 1991'de ise proje somut olarak ilerlemeye başladı. Türkiye’de, kentsel dönüşüm ilk kez bu proje ile duyuldu kavram olarak. Dikmen Vadisi Projesi 158 hektarda uygulandı. Proje bölgesinin yüzde 60'ı yeşil alandı. 158 hektarda 5 mahalle ve 2000 gecekondu vardı. 393 milyon Alman markı harcanıp 602 milyon mark gelir elde edildi. Yoğunluk katsayısı 1’di.

Finansman modelleri kentsel dönüşümün püf noktasıdır. Dikmen Vadisi Projesi için uluslararası piyasalarda belediye tahvili sattık. Ancak bundan önce uluslararası kuruluşlardan güvenilirlik derecesi aldık ve bu derece devletinkinden fazlaydı.

5 aşamalı planlama yapıldı. 1993'te ilk iki aşamayı gerçekleştirdik ve anahtarları dağıttık SHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü ile.

Farklı büyüklükte 2 bin gecekondu söz konusuydu proje alanında. Dağıtımda standart büyüklük saptadık. Bu da 350 metrekarelik arsa ve 2 katlı gecekondu oldu. Bütün hak sahiplerine belediye meclisinden karar alarak sertifika verdik. Standart altı veyahut üstü; para alınıp verildi ve o şekilde anlaşıldı.

2 bin gecekondu, 10 bin nüfus, 5 mahalle-5 kooperatif ile örgütlü diyalog iklimi oluşturduk. Kentsel dönüşümün esası, işte bu örgütlü diyalogdur. 5 mahallede kentsel dönüşüm kooperatifi kuruldu. Genel kurul kararı ile birer temsilci seçildi kooperatiflerde. Karar kurulu oluştu ve  ortaklaşma gerçekleşti böylelikle.

Peki vatandaş proje sürecinde nasıl yer alacak? Halkla kamu arasındaki ilişki 4 türlü olur: 1) İstemde bulunma. 2)Rıza alma 3) Katılımcılık 4) Ortaklaşma.

5 kooperatif temsilcisi 5 belediye yetkilisi ve Büyükşehir Belediye Başkanı ile karar kurulu oluştu. Kurul 11 kişi oldu.

Proje demokrasisi olmadan dönüşüm olmaz. Bir yer dönüştürülecekse orası hakkındaki kararı halk ve kamu birlikte vermeli proje paydaşları olarak...

Her proje için mutlaka bir plan gereklidir. Kentsel dönüşüm sadece depreme dayanıksız binaların yıkılıp yeniden yapılması değildir.

İlkeleri dönüşümün şunlardır:1) Birliktelik 2) Yerindelik (ya da imar haklarının transferi) 3) Finansman imar haklarının transferine dayanmamalı 4) Sorun Büyükşehir Belediyesi tarafından çözülmeli. Çünkü birden fazla ilçeye oturan kentsel dönüşüm projesi olabilir.

Önümüzdeki süreçte kentsel dönüşüm konuşulacak. Zaman zaman ilgi azalsa da bu konuda hep gündemde kalacak.

Dikmen Vadisi Projesini halk sahiplendi, projenin adeta muhafızı oldular. Sonuçta projeyi başarıya götürdüler.”

Afet ve Dönüşüm Çalıştayı

Murat Karayalçın bugün de TMMOB’un Mimarlar Odası’nda düzenlediği Afet ve Dönüşüm Çalıştayı’na katılarak 11.30’da “Dönüşüm Modelleri ve Yönetim” başlıklı bir sunum verecek, akşam da 18.30’da TMMOB’un basın toplantısına katılacak. Karayalçın, ertesi sabah 09.00’da İzmir’den ayrılacak.